Vận dụng những điểm mới trong Văn kiện Đại hội XII về hoàn thiện thể chế, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vào giảng bài "Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam"

Thứ tư - 15/11/2017 09:04

   Văn kiện Đại hội XII của Đảng là sản phẩm tập trung trí tuệ của toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân ta. Nội dung Văn kiện Đại hội lần này được xây dựng trên cơ sở tổng kết sâu sắc lý luận và thực tiễn 30 năm đổi mới, 5 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và 5 năm thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội (2010 – 2015). Điểm nổi bật trong nội dung Văn kiện Đại hội XII của Đảng là thể hiện được những quan điểm xuyên suốt, những vấn đề cơ bản, căn cốt nhất của cách mạng Việt Nam, những nguyên tắc trong hoạt động của Đảng, đồng thời đặt ra những nhiệm vụ cụ thể, những vấn đề mới, cấp bách nảy sinh từ thực tiễn cuộc sống.
   Quán triệt quan điểm của Đảng trong giảng dạy chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính, cụ thể trong bài 1. Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, tôi nhận thấy rất cần thiết phải vận dụng những điểm mới tại Văn kiện Đại hội XII vào giảng dạy bài này như sau:
   Thứ nhất, ở phần 2.1. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, Báo cáo chính trị Đại hội XII nêu rõ:
    (1) "Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nền kinh tế vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường đồng thời bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Đó là nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế; có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, nhằm mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh"[1].  
    (2) “Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật; thị trường đóng vai trò chủ yếu trong huy động và phân bổ có hiệu quả các nguồn lực phát triển, là động lực chủ yếu để giải phóng sức sản xuất; các nguồn lực nhà nước được phân bổ theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phù hợp với cơ chế thị trường. Nhà nước đóng vai trò định hướng, xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch và lành mạnh; sử dụng các công cụ, chính sách và các nguồn lực của Nhà nước để định hướng và điều tiết nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và bảo vệ môi trường; thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội trong từng bước, từng chính sách phát triển. Phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong phát triển kinh tế - xã hội"[2].
     Từ quan niệm nêu trên, bài giảng cần làm rõ nhận thức về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được trình bày trong Đại hội XII có những điểm mới nổi bật:
      (1) Xác định rõ hơn mối quan hệ giữa tuân theo quy luật của kinh tế thị trường và bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa.
      (2) Điều chỉnh và làm rõ hơn những đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
      (3) Xác định rõ hơn mối quan hệ giữa thị trường và nhà nước - mối quan hệ rất cơ bản mà bất kỳ quốc gia nào đi vào kinh tế thị trường cũng đều phải quan tâm giải quyết.
      (4) Làm sáng tỏ hơn định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường Việt Nam
     Thứ hai, ở phần 2.2. Tính tất yếu của việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, giảng viên cần vận dụng những kết quả đạt được của đất nước trong 5 năm (2010-2015) mà Văn kiện Đại hội XII đã chỉ ra khi trình bày về những thay đổi cả về “ thế” và “lực” của đất nước trong những năm qua. Trên cơ sở đó khẳng định nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là phù hợp với nước ta trong bối cảnh thế giới mới.
    Bên cạnh những thành quả quan trọng đạt được, Văn kiện Đại hội XII  cũng chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm về thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chậm được hoàn thiện, chưa có cơ chế đột phá để thúc đẩy phát triển; cơ cấu nguồn nhân lực mất cân đối, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp; kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ tiếp tục là những yếu tố cản trở sự phát triển. Thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng còn chậm.
    Thứ ba, ở phần 2.4.1:  Thực hiện nhất quán, lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, phát huy vai trò kinh tế của nhà nước,  giảng viên cần xác định vai trò của kinh tế nhà nước và doanh nghiệp nhà nước. Về vấn đề này, trong khi khẳng định nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, Báo cáo xác định  kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Kinh tế nhà nước gồm doanh nghiệp nhà nước và các nguồn lực nhà nước. Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; doanh nghiệp nhà nước là một bộ phận của kinh tế nhà nước, không giữ vai trò chủ đạo, không đồng nghĩa với kinh tế nhà nước. Doanh nghiệp nhà nước phải hoạt động theo cơ chế thị trường, cạnh tranh bình đẳng trước pháp luật  với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác, và được cơ cấu lại như trong Báo cáo chính trị đã nêu rõ: "Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước theo hướng: doanh nghiệp nhà nước tập trung vào những lĩnh vực then chốt, thiết yếu; những địa bàn quan trọng và quốc phòng, an ninh; những lĩnh vực mà doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác không đầu tư"[3].
     Bên cạnh đó, bài giảng cần làm rõ việc hoàn thiện thể chế, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà Đại hội XII đã đề ra.
     - Những kết quả quan trọng đạt được:
       (1) Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhất là hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách, tiếp tục được hoàn thiện. Vai trò, hiệu quả, sức cạnh tranh của các chủ thể kinh tế, các loại hình doanh nghiệp trong nền kinh tế được nâng lên. Môi trường đâu tư và kinh doanh được cải thiện, bình đẳng và thông thoáng hơn.
       (2) Vai trò của Nhà nước được điều chỉnh phù hợp hơn với cơ chế thị trường, ngày càng phát huy dân chủ trong đời sống kinh tế - xã hội. Việc huy động và phân bổ các nguồn lực gắn với chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đã từng bước phù hợp với cơ chế thị trường; hạn chế và kiểm soát độc quyền kinh doanh.
       (3) Hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng trên nhiều cấp độ, đa dạng về hình thức, từng bước thích ứng với nguyên tắc và chuẩn mực của thị trường toàn cầu. Đã thiết lập được nhiều quan hệ đối tác chiến lược về kinh tế. Tích cực đóng góp xây dựng Cộng đồng ASEAN; hoàn thiện thị trường trong nước đầy đủ hơn theo cam kết WTO; đàm phán, ký kết và thực hiện nhiều hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương thế hệ mới.
      - Những hạn chế, khuyết điểm chủ yếu:
       (1) Hoàn thiện thể chế kinh tế còn chậm, thiếu kiên quyết; hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách chưa hoàn chỉnh và đồng bộ, chất lượng không cao, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, thực hiện ba đột phá chiến lược.
       (2) Kết quả triển khai, thực thi thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa còn hạn chế, chưa tạo được đột phá lớn trong huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực phát triển. Quyền tự do kinh doanh chưa được tôn trọng đầy đủ; môi trường đầu tư, kinh doanh không thật sự thông thoáng, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các doanh nghiệp. Giá cả một số hàng hoá, dịch vụ thiết yếu chưa thật sự tuân theo nguyên tắc thị trường.
       (3) Doanh nghiệp nhà nước hoạt động kém hiệu quả, chưa thể hiện được vai trò là lực lượng nòng cốt của kinh tế nhà nước. Hầu hết doanh nghiệp tư nhân quy mô còn nhỏ, thiếu liên kết, khả năng ứng phó với các rủi ro yếu, nhiều doanh nghiệp phải giải thể hoặc ngừng hoạt động. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động chủ yếu trong các ngành sử dụng nhiều lao động, khai thác tài nguyên và còn hạn chế trong chuyển giao công nghệ và trình độ quản lý tiên tiến.
       (4) Trình độ phát triển của các loại thị trường thấp, vận hành chưa thật sự đồng bộ, thông suốt, trong đó, thị trường lao động và thị trường dịch vụ công cơ cấu chưa hợp lý; thị trường tài chính - tiền tệ và thị trường bất động sản tiềm ẩn nhiều rủi ro; thị trường khoa học - công nghệ phát triển chậm.
       (5) Hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước chưa cao; kỷ luật, kỷ cương không nghiêm; Nhà nước còn can thiệp trực tiếp, quá lớn trong nền kinh tế. Vẫn còn tình trạng bao cấp, xin - cho trong xây dựng và thực hiện một số cơ chế, chính sách. Sự tham gia giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân trong hoạt động quản lý nhà nước còn hạn chế.
       (6) Việc tự do hoá thương mại, đầu tư trong một số thị trường, lĩnh vực chưa sát hợp với thực tế phát triển của nền kinh tế. Chậm xây dựng hàng rào kỹ thuật cần thiết và hệ thống quản lý thị trường đủ năng lực và hiệu quả để bảo vệ thị trường trong nước, duy trì môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, ngăn chặn gian lận thương mại, hàng giả, hàng lậu và hàng độc hại.
       Trên đây là những nhận thức về một số điểm mới trong văn kiện Đại hội Đảng XII và sự vận dụng những nội dung đó vào giảng dạy bài: Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính với mong muốn bài giảng được sinh động, thiết thực, gắn lý thuyết với thực tiễn, giúp học viên phát huy tinh thần sáng tạo trong học tập, nghiên cứu lý luận và biết vận dụng vào thực tiễn công tác ở địa phương, cơ sở./.
                                   ThS. Đoàn Thị Vân Thúy
          Phó Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học - Thông tin - Tư liệu
 
 

Những tin cũ hơn

• Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh ở Cao Bằng thời kỳ 1941-1945
• Đôi điều suy nghĩ về tổ chức thi vấn đáp ở Trường Chính trị Hoàng Đình Giong tỉnh Cao Bằng
• Nâng cao chất lượng bồi dưỡng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã nhiệm kỳ 2016-2021 trên địa bàn tỉnh Cao Bằng
• Đảng bộ Trường Chính trị Hoàng Đình Giong chuyển biến bước đầu sau 01 năm triển khai chỉ thị 05-CT/TW
• Trường chính trị Hoàng Đình Giong chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, góp phần nâng cao chất lượng hệ thống chính trị các cấp trên địa bàn
• Phát huy vai trò nguời có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn tỉnh Cao Bằng

Những tin mới hơn